Προσπαθούμε να καταλάβουμε την Επιχειρηματικότητα και τα startups. Παράλληλα, ο τομέας των εθελοντικών πρωτοβουλιών και οργανώσεων διεκδικεί ολοένα και πιο δυναμική παρουσία…. και εκεί που καταλάβαμε τι εστί επιχειρηματική σκέψη και κοινωνική δράση, εμφανίζεται και η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα.
Δίπλα στο Επιχειρηματικό Οικοσύστημα κινείται και η κοινωνική οικονομία, ο λεγόμενος Τρίτος Τομέας της οικονομίας, που απαντά στις κοινωνικές μας ανάγκες. Σε μια πιο επίσημη γλώσσα θα λέγαμε πως η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα έχει στόχο την επίτευξη κοινωνικού σκοπού και παραγωγή κοινωνικής αξίας με επιχειρηματικά εργαλεία.
Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται εθελοντικές – μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και φορείς, αλλά και οι κοινωνικές επιχειρήσεις. Υπάρχει δηλαδή ένα μείγμα μη κερδοσκοπικών και κερδοσκοπικών μορφών, αλλά και των υβριδικών μοντέλων.
Από το 2011, συγκεκριμένα με το νόμο 4019/2011 καθιερώνεται η νομική μορφή για την ίδρυση των κοινωνικών επιχειρήσεων (ο νόμος αυτός είναι μετεξέλιξη του παλαιότερου νόμου περί Κοινωνικών Συνεταιρισμών). Οι επιχειρήσεις που διαμορφώνονται με βάση αυτό τον νόμο, ονομάζονται Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) και διαχωρίζονται σε τρεις υποκατηγορίες:
- Ένταξης
- Κοινωνικής Φροντίδας
- Συλλογικού/ Παραγωγικού Σκοπού
Να σημειωθεί από τους αναγνώστες στο σημείο αυτό ότι δεν υπάρχει αντίστοιχο νομικό πλαίσιο σε όλες τις χώρες.
Δεν θα σταθώ περισσότερο στο νόμο, που στην εφαρμογή του αντιμετωπίζει αρκετές δυσκολίες όπως πχ. διαδικασίες έναρξης, οικονομικά εργαλεία, εργαλεία μέτρησης κοινωνικού/ περιβαλλοντικού και οικονομικού αποτυπώματος.
Για τα τυπικά, κάθε Κοιν.Σ.Επ. πρέπει να εγγραφεί στο Γενικό Μητρώο Κοινωνικής Οικονομίας (υπάγεται στο Υπουργείο Εργασίας), ώστε να κάνει έναρξη λειτουργίας. Κάπου σε αυτό το σημείο έμαθα τον νόμο κάτι παραπάνω από «by heart» που λέμε, αλλά επειδή είπα να μετατρέψω την αρνητική ενέργεια σε θετική δημιουργία, έκατσα να καταγράψω με την ομάδα μου, και την ενδεχόμενη πιο λειτουργική μορφή του. Έτσι κατέληξα και στην έρευνα που θέλω να κάνω ως διδακτορικό, δηλαδή για τις προϋποθέσεις και το πλαίσιο που θα διευκολύνουν τις άτυπες μορφές οργάνωσης ή αυτό-οργάνωσης της κοινωνικής και άτυπης οικονομίας να ενσωματωθούν στην υπάρχουσα παραδοσιακή οικονομία και να επωφεληθεί η κοινωνία από τις λύσεις σε κοινωνικά προβλήματα που παράγουν αυτές οι ομάδες.
Πέρα από τη θεωρία και τα νομικά κείμενα, υπάρχουν και πολλές διαφορετικές απόψεις για το τι είναι η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ή/και ο Κοινωνικός Επιχειρηματίας.
Ένας πιο αποδεκτός ορισμός είναι αυτός της Ashoka
Social entrepreneurs are individuals with innovative solutions to society’s most pressing social problems. They are ambitious and persistent, tackling major social issues and offering new ideas for wide-scale change.
Επειδή είμαι αυστηρός χαρακτήρας θα πρόσθετα στον ορισμό τον παράγοντα της βιωσιμότητας, ώστε να ξεχωρίζει η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα από την Φιλανθρωπία. Και οι δυο τομείς χρειάζονται εξίσου, λειτουργούν όμως με διαφορετικά πιστεύω.
Σας βάζω ακόμα πιο δύσκολα: Ο Κοινωνικός Επιχειρηματίας δεν έχει απαραίτητα και Κοινωνική Επιχείρηση, μπορεί να λειτουργεί συστημικά και ολιστικά, είτε ως δημόσιος υπάλληλος, εντός ενός οργανισμού ως intrapreneur (ενδοεπιχειρηματίας) , ως policy maker, ή ως μέλος μιας κοινωνικής πρωτοβουλίας.
Τώρα ως τι είναι Κοινωνική Επιχείρηση, σίγουρα δεν μπορούμε να βασιστούμε απόλυτα στο Νόμο 4019/2011 γιατί δομές με χαρακτηριστικά κοινωνικής επιχείρησης υπήρχαν και πριν τον νόμο. Ένα από τα πιο γνωστά παραδείγματα στην χώρα μας είναι η Κλίμακα.
Όμως και οι νέες Κοιν.Σ.Επ., αν και λιγότερο γνωστές έχουν ενδιαφέροντα μοντέλα, όπως π.χ. το Σύγχρονο Παιδαγωγείο, ο Iπποκρατικός Κήπος στην Κω, Women on Top (που πήρε μέρος στο Startup Live Athens 2012), Hackademy (Κοιν.Σ.Επ. Συμμετοχική Δημοσιογραφία και Νέα Μέσα).
Ωστόσο, υπάρχουν και δομές που λόγω της φύσης τους δεν μπορούν εύκολα να ενταχθούν στο υπάρχον νομοθετικό πλαίσιο, έχουν μορφή Αστικής Μη Κερδοσκοπικής αλλά διαπνέονται από επιχειρηματικό πνεύμα και κάνουν συστημικές αλλαγές στον τομέα τους όπως π.χ. Future Library, Gnosis, Metavallon, Σχεδία.
Προσπάθεια καταγραφής του κοινωνικού ιστού της Αθήνας έκανε το Human Grid, για τα grassroots το Omikron Project και για τον ευρύτερο κοινωνικό τομέα η Organosi 2.0, επίσης μια καλή καταγραφή του κοινωνικού τομέα της Κρήτης έγινε από την Κρητική Κοινωνική Οικονομική Σύμπραξη (Κρήκος), δυστυχώς σταμάτησε το έργο να ανανεώνει τις πληροφορίες του από το 2008.
Την περασμένη εβδομάδα φιλοξενήθηκαν εκδηλώσεις για τον τομέα της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας στην Αθήνα:
- Η σειρά εργαστηρίων «Think Social. Act Business.» φιλοξένησε το δεύτερο διαδραστικό workshop «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και Εκπαίδευση» με στόχο την εξοικείωση του τομέα της Eκπαίδευσης με την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα.
- MakeSense Hold-Up, ένα workshop που διοργάνωσε η παγκόσμια κοινότητα κοινωνικής επιχειρηματικότητας MakeSense σε συνεργασία με το ThinkBiz για την υποστήριξη του περιοδικού δρόμου Σχεδία, που παρέχει τη δυνατότητα προσπορισμού αξιοπρεπούς εισοδήματος σε άστεγους και άνεργους της Αθήνας.
Όμως, όπως και στα startups, έχει γίνει ήδη πολύ θεωρητική κουβέντα για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, και λίγοι είναι αυτοί που προχωρούν στην πράξη. Ίσως επειδή χανόμαστε στην αναζήτηση κάποιας ταμπέλας ή από τον ενθουσιασμό μας να κάνουμε κάτι χρήσιμο χάνουμε το λεγόμενο focus στο να κάνουμε «αυτό το χρήσιμο» συγκεκριμένο και απτό. Αυτό που κρατάω και θέλω να σας μεταδώσω είναι το εξής:
Δεν έχει καμία σημασία η ταμπέλα αλλά η πράξη. Θυμάμαι ακόμα τις αντιδράσεις σε μια αίθουσα με ανερχόμενους και πιο καταξιωμένους επιχειρηματίες όταν μίλησα για πρώτη φορά για την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα. Έχουν περάσει τρία χρόνια από τότε, ήταν το 2010 και δεν είχα κάνει καν ακόμα επιχείρηση, πόσο μάλλον κοινωνική. Μια συνεργατική κοινότητα έτρεχα, σε ένα blog έγραφα, και εργαζόμουν στον τομέα της επικοινωνίας… Με αρκετά ισχυρή άποψη και ματιά, στα όρια του κατακερματισμού, θα λέγαμε.
Τα πράγματα από τότε έχουν αλλάξει και αφού φλέρταρα αρκετά με το startup ecosystem, δοκίμασα τις δυνάμεις μου στο Startup Live Athens, συμμετείχα στην ανάπτυξη του Loft2work (community coworking space), χτίζω σήμερα με μια πολυδιάστατη ομάδα τις 180º (180 μοίρες). Ένα hint: Είμαστε κοινωνική επιχείρηση, αλλά για να μάθετε τι ακριβώς κάνουμε θα κάνετε λίγο υπομονή ακόμα 🙂
Πάντως αν σας ενδιαφέρει η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα δείτε Τhe Future of Social Entrepreneurship. Όσο για τον τίτλο «Κοινωνική Επιχειρηματικότητα – Τίνος είσαι ‘σύ;», είναι σε εσάς να ανακαλύψετε για εσάς τι είναι Κοινωνική Επιχειρηματικότητα και τι κάνει τον Κοινωνικό Επιχειρηματία.
Αναρτήθηκε στο Thinkbiz.gr, 10 Ιουνίου 2013
