Σκέφτηκα τι μου έλειπε πάντα στα χρόνια που εργάζομαι, ανεξάρτητο το καθεστώς. Ίσως είναι και κάτι που λείπει από τον ελληνικό χώρο. Ή αν δεν λείπει, δεν υπάρχει σε αφθονία στους χώρους στους οποίους κινούμαι.- Οι άνθρωποι που εμπνέουν νεότερους, λιγότερο έμπειρους, χωρίς να τους “πνίξουν” αλλά να τους ωθήσουν να δημιουργήσουν.
Όσο ήμουν φοιτήτρια είχα έναν καθηγητή, τον όποιο λέγαμε «καθηγητή με Κ κεφαλαίο», «ο Sir των καθηγητών», αφενός επειδή ήταν απόφοιτος διάσημου βρετανικού πανεπιστημίου, αφετέρου επειδή ήταν μια σπάνια ευγενική παρουσία στις αίθουσες διδασκαλίας. O συγκεκριμένος άνθρωπος μπορούσε να εμπνεύσει να δώσεις τον καλύτερο σου εαυτό, να βελτιώνεσαι, να προσπαθείς και ας ήταν αυστηρός. Θυμόταν τους φοιτητές του, ίσως όχι αμέσως με το μικρό τους όνομα, αλλά τρόπο γραφής, γραφικό χαρακτήρα, τρόπο έρευνας, απόψεις. Έδινε κατεύθυνση χωρίς να δώσει λύση. Αυτό το άφηνε πάντα στους φοιτητές του να το ερευνήσουν. Αν θα έπρεπε να βρω μια λέξη που θα τον περιγράφει, θα έλεγα «μέντορας». Ποιος όμως θα μιλήσει για τα κριτήρια που κάνουν τον μέντορα; Εξάλλου τι κριτήρια έχει η έμπνευση; Η εμπειρία μετριέται σε χρόνια ή σε έργο και γνώση εφαρμοσμένη στην πράξη πέρα από την θεωρία; Αυτό που ξέρω είναι πως αναζήτησα κάποια στιγμή τους δικούς μου μέντορες για κάθε κομμάτι μου, ειδικά στον επαγγελματικό τομέα. Συνειδητοποίησα πως είμαι τυχερή γιατί δεν έχω απλά συναντήσει τέτοιους ανθρώπους, αλλά τους τελευταίους μήνες συνεργάζομαι με τέτοιους ανθρώπους. Τους δικούς μου μέντορες, αν θέλετε να το πείτε έτσι. Πριν κάποιες εβδομάδες, σε ένα καφέ στην παγωμένη Βιέννη, νέοι entrepreneurs (για να χρησιμοποιήσουμε και μοδάτη ορολογία) από διαφορετικές χώρες και από διαφορετικούς κλάδους, συζητούν για το χάσμα, την έλλειψη διαλόγου μεταξύ των διαφορετικών γενεών επιχειρηματιών. Μια συζήτηση που μου θύμισε και εικόνες του ελληνικού χώρου. Οι μεν νεότεροι, με πάθος και τσαμπουκά από την μια. Οι μεν πιο έμπειροι με την πεποίθηση πως γνωρίζουν καλύτερα. Η παραγωγή καινοτομίας είναι κάπου στην μέση, νομίζω. Όπως είναι με όλα τα χάσματα, χρειαζόμαστε μια γέφυρα (επικοινωνίας) ή μετάφραση μεταξύ των δυο πλευρών. Όχι για να βρεθεί ένας συμβιβασμός αλλά μια σύνθεση μεταξύ τους. Κάπως έτσι, φτάνουμε και πάλι στο θέμα παιδείας και νοοτροπίας. Η παιδεία δεν είναι αφορά μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα, όπως αρκετοί θέλουν να νομίζουν. Η νοοτροπία δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει, αλλάζει με σκέψη, ανάλυση και την εξέλιξη τους σε κάτι νέο, σε ένα νέο μοντέλο, αν θέλετε να το ονομάσετε έτσι. Κάπου εδώ τελειώνουν και οι κοινωνικό-επιχειρηματικές φιλοσοφίες μου…προς το παρόν.